Wijnendale (Torhout)
Torhout: stad in Zandig- en
Bebost Vlaanderen, hoofdplaats van het "Houtland"; aan de weg
Brugge-Roeselare, met aftakking naar Oostende; aan de spoorlijnen
Gent-Adinkerke, Brugge-Kortrijk en Oostende-Kortrijk; aan de toeristische
Houtlandroute (68km); matig golvend landschap (9-44m), met hoogste punt in het
gehucht Wijnendale; stedelijk verzorgend centrum (scholen, vredegerecht,
wekelijkse markt, ziekenhuis, winkels en diensten) van het Houtland.
Het belangrijkste gehucht en kerkdorp Wijnendale eertijds grotendeels op
Aartrijke en Ichtegem gelegen, werd in 1977 volledig bij Torhout gevoegd.
In de oorlog 1914-1918 was Torhout bevoorradingscentrum en hospitaalstad van het
Duitse leger.
Na 3 km Theresiaanse weg van
Torhout naar Oostende, sta je voor het hek van het aloude grafelijke
kasteel van Wijnendale. Je slaat links het Fonteinpad in en je dropt je
vierwieler op de parkeerplaats.
Binken van witte paardekastanjes tonen – aanbod volgens het seizoen – hun
knoestig takkenwerk, hun witte bloemenkaarsen of hun pinnige vruchten en zaden
als reeënogen. Op de buitenste slotgracht dobberen eenden. Links duidt een
kapel de plek aan waar Maria van Boergondië in 1482 tijdens een valkenjacht van
haar paard viel, met de dood als gevolg, en zo onze historie een onverwachte
wending schonk. Brandende kaarsen bewijzen dat het volksgeloof leeft. Een
steenworp verder is er een bink van een ijskelder.
Je bereikt een linde – let op de kenmerkende wortelopslag – met rechts een
statige lindendreef richting Wijnendalekasteel. Terloops Wijnendale heeft niets
te maken met de druivendrank, wel met wine voor wild. Hier kwamen eeuwenlang de
heren het wild bejagen en beschermden ongewild het bos. Je wandelt verder
westwaarts en je geniet van de aanblik op het kasteel met zijn donjon of
meestertoren. Op de bronzone van de zuidflank van het Plateau van Wijnendale
bouwde graaf Robrecht de Fries in 1085 een houten kasteel dat Gwijde van
Dampierre in steen herbouwde. Slechts drie torens overleefden de door Napoleon
bevolen sloping. In 1820 kocht de Brusselse bankiersfamilie Matthieu het bos en
de ruïnes en liet er het huidige kasteel bouwen. In de vroege morgen van 25 mei
1940 greep er de dramatische ontmoeting plaats tussen koning Leopold III en zijn
regering, of het begin van wat later de Koningskwestie zou worden.
Tussen wilde kersenbomen wandel je door een weids, golvend landschap. Het beton
onder je voeten herinnerd aan WO II toen een deel van het bos Duits munitiedepot
was. Na ongeveer driekwart kilometer moet je naar links. Geflankeerd door tamme
kastanje en valse salie bereik je de bosrand en even verder de Fonteinbeek. In
de lente zitten haar oevers dik onder het geelgroen van paarbladig goudveil.
Links en rechts van jou is het privebos van de familie Matthieu de Wijnendaele.
Dat verandert als je aan een infobord komt. Het vertelt je dat het zuidelijke
deel van het Wijnendalebos eigendom is van het Vlaamse Gewest, van ons dus. De
oostelijke helft is wandelbos, de westelijke helft natuurreservaat.
Je slaat de eerste dreef voorbij het infobord rechts in. Een oude beuk is door
porseleinzwam aangetast en dat is in en om september duidelijk te zien. Hop,
adelaarsvaren, kale jonker, groot heksenkruid, brunel, robertskruid,
kamperfoelie, zelfs boswederik zijn jouw gezellen. Je stapt tussen de resten van
een munitiegebouwtje en een bunker.
Even verder stuit je op het bosnatuurreservaat en moet je naar links. Nu zit er
aarde en gras onder je voeten. Op de bermen steelt klit (vroeger klis) de
florashow. Een picnicktafel biedt haar diensten aan. Aan de zuidelijke bosrand
gekomen buig je mee naar links. De tweede dreef links voert je weer het bos in.
Je stapt voorbij een rustbank en een dwarsdreef, over een beek tot bij weer een
dwarsdreef, die je naar rechts volgt. Aan de vork even verder kies je voor links
en aan de T voor rechts. Je steekt de Fonteindreef over en je bereikt de
bosrand. Op het kruispunt met de lange populierendreef stap je even rechtdoor de
Veldstraat in. Al snel geniet je van de fraaie schuur uit 1801 van het
Tuimelaarshof. Je keert op je stappen terug om aan het kruispunt met de dreef
naar rechts te gaan. In mei zitten de bermen er dik onder het fluitenkruid. In
juli ontdek je er veldlathyrus (een geel bloeiend neefje van de reukerwten uit
onze tuinen).
Nog tien minuten en je bent bij de parkeerplaats van het kasteel.
Bron: Kreo, maandblad van Vakantiegenoegens
Kasteel
van Wijnendale
Aan de weg naar Oostende ligt het waterslot van Wijnendale, met uitgestrekt park
en bos, in 1085 als jachtkasteel en buiten- verblijf opgericht door
Robrecht de Fries, die er in 1093 stierf. Later werd het kasteel omgebouwd
tot een versterkte omgrachte burcht, met elf torens en drie grote, vrijstaande
donjons, zoals blijkt uit een kopersnede in "Flandria Illustrata"
(1641) van Antonius Sanderus. In 1811 gaf Napoleon bevel het vervallen
slot af te breken, zodat slechts de omgangsmuur en twee 14de eeuwse torens
overeind bleven. In 1835-80 werd het kasteel, behalve de achtervleugel,
wederopgebouwd, waardoor het zijn huidig uitzicht kreeg. Het kasteel was
lange tijd de geliefde verblijfplaats van de graven van Vlaanderen.
Te Wijnendale hadden heel wat historische gebeurtenissen plaats. In 1482
viel hertogin Maria van Bourgondië er, tijdens een jachttornooi, van haar
paard, wat haar vroegtijdige dood tot gevolg had. In het slot van
Wijnendale had ook op 25 mei 1940 het laatste onderhoud plaats tussen koning
Leopold III, die er zijn hoofdkwartier had, en eerste minister Pierlot.
Mooi wandelpad, rond het slot,buiten de wallen, van waar de middeleeuwse
gedeelten en de 19de eeuwse aanbouwingen goed te onderscheiden zijn. In de
nabijheid, aan het Fonteinpad, de bedevaartskapel van O.-L.-Vrouw van
Wijnendale; met twee mooie glasramen en zeven gedenkstenen van overleden
kasteelbewoners. Naast de kapel, de voormalige ijskelder.
Verderop, in de Fonteindreef, de bekende bron of Ropijpfontein, met bronhuisje
(1880).
Het kasteel, met inbegrip van de bijgebouwen, de ijskelder, de poort en de
omheiningsmuur met torens en poorten, is sinds 1982 als monument beschermd, de
onmiddelijke omgeving is een beschermd dorpsgezicht. Het Wijnendalebos is
als landschap beschermd.